DDA – kim są i jak im pomóc?
DDA, czyli dorosłe dzieci alkoholików to syndrom, który dotyka osoby wychowywane przez rodzica/ów uzależnionych od alkoholu. Niesie to za sobą długotrwałe zmiany w psychice, co znacząco utrudnia normalne funkcjonowanie. Dorastanie w rodzinie dysfunkcyjnej może skutkować wieloma zaburzeniami o podłożu psychologicznym. Bolesne doświadczenie z przeszłości kształtują człowieka i pozostają z nim do końca życia. Właśnie dlatego tak ważne jest to, aby w odpowiednim momencie zgłosić się po pomoc. Traumy muszą zostać „przepracowane”, a bez wsparcia doświadczonego specjalisty może się to nie udać.
Dzieciństwo w rodzinie z problemem alkoholowym
Alkoholizm to problem wielu rodzin – już na samym początku należy zaznaczyć, że dotyka on również ludzi zamożnych. Status materialny nie ma tutaj żadnego znaczenia, o czym wiele osób zapomina. Faktem jest jednak to, że życie w skrajnej biedzie stanowi dodatkowe obciążenie dla dziecka, z którym trudno jest sobie poradzić. Można powiedzieć, że osoby z syndromem DDA nigdy nie miały prawdziwego dzieciństwa. Ciągły strach oraz przemoc psychiczna/fizyczna działa destrukcyjnie. Nawet, jeśli jeden z rodziców nie nadużywa alkoholu, to ogromną ilość energii poświęca na zajmowanie się uzależnionym partnerem. Warto także wspomnieć o zjawisku współuzależnienia. W niektórych rodzinach alkoholizm to temat tabu. Ukrywanie przed światem problemu to dodatkowy stres.
- Dzieci w rodzinach dysfunkcyjnych nie mają prawa głosu. Często są zastraszane przez swoich opiekunów, tak aby nie podzieliły się swoimi przeżyciami z otoczeniem.
- Rodziny dysfunkcyjne nierzadko ukrywają problem przed otoczeniem. Dotyczy to w szczególności osób zamożnych, których nieskazitelna reputacja nie może zostać nadszarpnięta.
- Już od najmłodszych lat dziecko obarczone jest poczuciem winy oraz wstydu. Zwykle odcina się od otoczenia lub kreuje swoje życie poprzez kłamstwa.
- Problem z alkoholem rodzica/ów to również przemoc – nie zawsze fizyczna! Dziecko gnębione psychiczne traci stabilizację i pewność siebie. Uważa się za gorsze od rówieśników, a także trudno mu budować zdrowe relacje. Uzależnienie od alkoholu rodzica może prowadzić do samotności i braku potrzeby nawiązywania kontaktu z innymi ludźmi.
Rola dziecka w rodzinie alkoholowej
Mogłoby się wydawać, że życie dziecka w rodzinie dysfunkcyjnej zawsze jest podobne. Nic bardziej mylnego! Może ono pełnić różne role, które przedstawiono poniżej.
- Bohater – staje się przykładem dla młodszego rodzeństwa. Zwykle czuje się odpowiedzialny za pozostałych członków rodziny. Nie stwarza większych problemów wychowawczych. Jest ambitny, co może przełożyć się na dobre wyniki w szkole lub szybkie rozpoczęcie aktywności zawodowej. Rezygnuje z własnych przyjemności na rzecz innych.
- Niewidzialne dziecko – stara się żyć w taki sposób, aby nie wchodzić w interakcje z innymi ludźmi. Najlepiej czuje się w swoim towarzystwie – bywa tak, że posiada wyimaginowanych przyjaciół. Jest małomówne, a zarazem poważne. Rzadko okazuje emocje.
- Kozioł ofiarny – najczęściej jest to dziecko, które doświadczyło przemocy ze strony rodziców. Jest ono obwiniane, a także stale krytykowane. Po czasie obwiniania się może zostać przerodzone w bunt. W okresie dojrzewania mogą pojawić się poważne kłopoty wychowawcze np. związane z używkami.
- Maskotka – pełni funkcję domowego „błazna”. Rozśmiesza, a zarazem rozładowuje negatywne emocje. Takie dziecko nie potrafi określić jasnej granicy pomiędzy żartem, a codziennym życiem. Stara się nie okazywać prawdziwych uczuć i emocji. Wydaje się być uśmiechnięte i radosne, jednak to tylko pozory.
Objawy świadczące o DDA
DDA występuje niemal u każdego dziecka z rodziny dysfunkcyjnej. Oczywiście jest to kwestia bardzo indywidualna – niektórzy potrafią samodzielnie poradzić sobie z traumą. Do objawów psychologicznych omawianego syndromu można zaliczyć m.in.:
- stany depresyjne,
- poczucie lęku,
- strach przed porzuceniem,
- wypieranie uczuć i emocji,
- problemy z nawiązywaniem kontaktu,
- nadmierne wymagania wobec partnera,
- pragnienia stworzenia „idealnego” związku,
- brak poczucia akceptacji,
- obniżona samoocena,
- pesymizm,
- brak celów (poczucie beznadziejności),
- szybka utrata zapału i motywacji,
- zaburzenia odżywiania,
- samookaleczenia,
- próby samobójcze,
- brak szacunku do siebie.
Pomoc osobom z syndromem DDA
Pierwszym krokiem jest zgłoszenie się do wyspecjalizowanej poradni psychologicznej. Rozpoczęcie terapii jest absolutną podstawą do tego, aby życie wróciło na właściwe tory. Bywa tak, że konieczne jest leczenie psychiatryczne (dotyczy to m.in. osób z depresją, czy też po przebytych próbach samobójczych).